Ik ben, net als heel veel mensen, bekend met de Golden Circle methode van Sinek. Hij hanteert daarbij ook de vragen Why, What en How. Echter bij Sinek staat Why centraal en bij mij What. Daarnaast is zijn methode gericht op de organisatie cultuur en dan klopt zijn theorie perfect. Ik heb het echter over de stappen in een creatief denkproces. In deze toepassing begint alles met Wat? Zo’n proces vraagt een andere benadering. Ik zeg niet dat dit een compleet nieuwe methode is maar wil simpelweg laten zien hoe de kernvragen een praktische tool zijn in conceptontwikkeling.
Mijn jarenlange ervaring in conceptontwikkeling heeft mij een ding zeer duidelijk gemaakt. Er zijn drie kernvragen die het proces sturen. Vragen die een volgorde hebben: 1. Wat? 2. Waarom? en 3. Hoe? Die volgorde moet om te beginnen worden doorlopen en vervolgens zal snel duidelijk worden dat die drie vragen steeds weer terugkomen en dan in willekeurige volgorde met elkaar interacteren. Op welke manier is afhankelijk van het verloop van het conceptuele proces. De vragen lijken dan wel drie ballen die een jongleur in de lucht houdt. En die dan steeds uit neen andere hoek komen.
Wat?
Alle kernvragen zijn in het proces even belangrijk. Maar in de meeste gevallen komt Wat op de eerste plaats. Wat geeft een doel aan, hoe vaag dat doel bij aanvang van het proces ook kan zijn. Wat wil de zender? Ze wil een kenniskwis? Wat wil de gemeente? Een aantrekkelijk stads centrum. Wat wil de zorginstelling? meer deel uitmaken van de omgeving. Een nieuw duurzaam product wil een opvallende marketing campagne. Hoe duidelijker het Wat? vastgesteld kan worden hoe vlotter het denkproces van start kan. Je wilt immers als ontwikkelaar denkrichting hebben. Dat geeft duidelijkheid en houvast. Maar wees niet verbaast als het eerste antwoord op de Wat? vraag in een later stadium wordt ingeruild voor een betere versie.
Waarom?
Het proces kan ook van start gaan vanuit de Waarom? vraag. Waarom doen onze concurrenten het zoveel beter? Waarom verliezen we kijkcijfers? Waarom hebben wij zo’n hoog ziekteverzuim? Als een denkproces met een Waarom vraag van start gaat dan draait het vaak om een urgent probleem dat om een oplossing vraagt. Dan komt vanzelfsprekend de Wat? vraag weer op omdat die mogelijke oplossingen aandraagt. Wat moeten we doen?
Maar in het proces van conceptontwikkeling heeft de Waarom vraag nog een ander doel. Waarom kiezen we voor deze oplossing? Waarom kiezen we voor deze formule. Waarom is dit het beste idee? Kortom, hoe duidelijker het Waarom is te definieren hoe kansrijker het concept, het Wat. Met de Waarom vraag kun je ook de urgentie van het concept helder maken. Als de Waarom vraag goed kan worden beantwoord is het concept stevig te onderbouwen. In feite lever je daarmee een bewijs voor de noodzaak van het concept. Je bouwt een stevig fundament. Dat vinden opdrachtgevers fijn.
Hoe?
De Hoe vraag heeft altijd betrekking op de realisatie van een idee. Je kunt een huis ontwerpen maar het moet natuurlijk wel gebouwd worden en dat is weer een heel ander proces.
Hoe is een steeds terugkerende vraag in de realisatie van een conceptueel denkproces. Waar de ideeën opborrelen komt steeds Hoe? Om de hoek kijken. Want we kunnen de meest fantastische ideeën bedenken maar ze moeten wel worden gerealiseerd. En dan is er nog Wie?, zeg maar het tweelingzusje van Hoe? Wie zou zoiets kunnen maken. Wie en welke deskundigheid hebben we absoluut nodig?
Jongleren
Het conceptueel denkproces lijkt wel een beetje op jongleren. De drie kernvragen wisselen elkaar constant af. Terwijl de Wat vraag altijd boven het proces blijft hangen wisselen Hoe en Waarom elkaar in hoog tempo af en wordt Wat regelmatig bijgesteld afhankelijk van hoe het denkproces zich ontwikkelt. Het kost nu eenmaal tijd om tot de juiste oplossing te komen. Wees nooit bang om een paar stappen terug te doen en een nieuwe start te maken. Heb altijd een open oor voor de meedenkers in een brainstorm die een zijweg willen kiezen. Als begeleider heb je de taak het proces in goede banen te leiden, maar laat waar nodig de teugels los. Pas er ook voor op dat je niet te snel het eerste en beste idee omarmt en dan niet meer openstaat voor nieuwe invalshoeken. Creatief denken is een ambacht dat zorgvuldig moet worden uitgeoefend.
Ik help jullie graag in de begeleiding van een creatief denkproces. Stuur een mail naar joris@jorisvanooijen.